Ιρλανδία

Το Βερολίνο ήταν απρόσμενα ζεστό για την εποχή και το σπίτι μ’ έσπρωχνε στους δρόμους. Ήθελα να κάνω βόλτες διαρκώς, εκμεταλλευόμενος τις λιακάδες, γνωρίζοντας τι με περίμενε το χειμώνα. Διάθεση για δουλειά καμιά! Μόνο για ταξίδια. Είναι αυτό το γνωστό μικρόβιο που ενεργοποιείται με την κίνηση. Όσο μένω ήσυχος σ’ ένα μέρος, ασχολούμενος με τα καθημερινά, κοιμάται. Μόλις όμως κάνω το πρώτο βήμα να διασχίσω το κατώφλι του λήθαργου, ξυπνάει και μ’ ενοχλεί, δεν μ’ αφήνει σε ησυχία. Επιμένει να μετακινηθώ εκ νέου. Έτσι, λίγες μέρες μετά την επιστροφή μου από τη Βαρκελώνη, σε κάποιον από τους απογευματινούς περιπάτους μου, το μάτι μου έπεσε στις προσφορές ενός γραφείου ταξιδιών: 740 μάρκα για εισιτήριο και δυο βδομάδες αυτοκίνητο στην Ιρλανδία! Δεν χρειάστηκε δεύτερη σκέψη. Μπήκα μέσα κι έκλεισα. Η χώρα ήταν στη λίστα αυτών που ήθελα να επισκεφτώ, εδώ και επτά χρόνια.
Πέντε μέρες αργότερα, έχοντας διαβάσει τον οδηγό που ήδη είχα (!), πετούσα από το Schönefeld για το Shannon, ένα αεροδρόμιο ιδιαίτερα σημαντικό, αφού μέχρι και τη δεκαετία του ’60 τα αεροπλάνα που έκαναν υπερατλαντικές πτήσεις σταματούσαν εκεί για ανεφοδιασμό. Το δυτικότερο αεροδρόμιο της Ευρώπης εγκαινιάστηκε το 1945 και θεωρείται το λίκνο των Duty Free Shops (που απειλούνται να καταργηθούν το 1999), όπως αυτοκολακεύεται στη διαφημιστική του καμπάνια. Η αλήθεια είναι πως από τότε που έχασε τη σπουδαιότητά του συναγωνίζεται με κάθε τρόπο το αντίστοιχο του Δουβλίνου, ενώ στο μεταξύ η πόλη των 7.000 κατοίκων ζει από τις βιομηχανίες (κυρίως ηλεκτρονικών εξοπλισμών) που ιδρύθηκαν εκεί κοντά.
Η πτήση διαρκεί δυόμισι ώρες. Ακολουθούν οι γνωστές διατυπώσεις στο γραφείο του rent - a – car, όπου πάντα προσπαθούν να σε πείσουν για κάποια επιπλέον ασφάλιση, πολύ ακριβότερη από την τιμή του αυτοκινήτου. Τους εξηγώ πως είμαι ασφαλισμένος μέχρι τον λαιμό, μα δεν πτοούνται. Αναγκάζομαι - λίγο εκβιαστικά - να υπογράψω μια απόδειξη πιστωτικής κάρτας ύψους 5.000 λιρών (15.000 μάρκων περίπου), που στη σκέψη της θα νιώσω λίγο άβολα σε κάποιες στιγμές του ταξιδιού, αλλά δεν υποκύπτω στο ασφάλιστρο των 35 λιρών τη μέρα! Το ελληνικό πείσμα αποδεικνύεται ισχυρότερο του ιρλανδέζικου!
Το πρώτο σοκ της οδήγησης στην αριστερή πλευρά του δρόμου ξεπερνιέται μάλλον εύκολα, ιδιαίτερα στην εξοχή - όπου στο τέλος του ταξιδιού θα μου φανεί πιο λογική από τη δεξιά -, ενώ ακόμη θα έχω πρόβλημα διασχίζοντας τον δρόμο πεζός. Ποια κύτταρα είναι υπεύθυνα; Το χαρακτηριστικό των δρόμων είναι τα roundabouts, διασταυρώσεις κυκλικής πορείας.
Πρώτος μου σταθμός, το Limerick. Το όνομά του λέγεται πως δανείστηκαν τα πεντάστιχα με το χιουμοριστικό (και συχνά τολμηρό) περιεχόμενο, αν και το πιθανότερο είναι πως προέρχονται από την Αγγλία. Ένα παράδειγμα:
There was a young lady from Crete
Who was exceedingly neat
When she got out of bed
She stood on her head
To make sure of not soiling her feet
Έχω κλείσει δωμάτιο από το Βερολίνο και το πρόβλημα τώρα έγκειται στο πώς θα το βρω. Τα νούμερα των σπιτιών - όπως των περισσότερων στην Ιρλανδία θα διαπιστώσω - είναι από τα πιο καλοκρυμμένα μυστικά. Κι όταν επιτέλους βρίσκω το σπίτι, απογοητεύομαι στη θέα του υπόγειου δωματίου που κοστίζει 20 λίρες τη βραδιά! Διαμαρτύρομαι αλλά δεν υπάρχει άλλη λύση τέτοια ώρα. Για αύριο μου υπόσχονται ένα καλύτερο. Δεν θέλω να περάσω ούτε ένα λεπτό εκεί μέσα. Βγαίνω στην O’Connell St. (από το όνομα του Daniel O’Connell, που το 1829 κατάφερε ως βουλευτής να πετύχει την είσοδο κι άλλων Ιρλανδών στο κοινοβούλιο, παρόλο που ο στόχος του ήταν η κατάργηση της κοινοβουλευτικής ένωσης Αγγλίας - Ιρλανδίας), τον κεντρικό άξονα της πόλης. Κατοικίες γεωργιανού ρυθμού με την κάθε εξώπορτα βαμμένη σε διαφορετικά χρώματα βρίσκονται σε αφθονία δεξιά κι αριστερά. Για πρώτη φορά αντικρίζω τόσες πολλές χρωματιστές πόρτες στο φυσικό τους περιβάλλον. Όταν τις έβλεπα σε καρτ ποστάλ πίστευα πως τις είχαν συλλέξει από διαφορετικά σημεία της πόλης.
Μπαίνω για την πρώτη πίντα Guinness στο κατάμεστο pub Royal George. Κοντεύει δέκα και όπου να ’ναι θ’ αρχίσει να παίζει η τοπική μπάντα The Boatmen. Το πρώτο μου ιρλανδέζικο Σαββατόβραδο θα με βρει να έχω πιει αρκετά και να πασχίσω απεγνωσμένα να βρω ένα εστιατόριο. Θα συμβιβαστώ, λόγω προχωρημένης ώρας, με ένα - μάλλον άνοστο - χάμπουργκερ.
Το πρωί μεταφέρω τα πράγματά μου σ’ ένα πιο ευρύχωρο και πιο περιποιημένο δωμάτιο από αυτό της προηγούμενης βραδιάς και κατεβαίνω στην τραπεζαρία. Το παραδοσιακό ιρλανδέζικο πρωινό αποτελείται από αυγά, μπέικον και λουκάνικα! Δηλαδή γεμάτο χοληστερίνη. Δεν είναι τυχαίο που τα ποσοστά εμφραγμάτων είναι ιδιαίτερα υψηλά. Το μόνο υποκατάστατο που μπορώ να φάω είναι baked beans (ό,τι χειρότερο για το ουρικό οξύ), καθώς τα δημητριακά και τα κορν φλέικς δεν ήταν ποτέ του γούστου μου. Ούτε ο χυλός βρώμης (porridge)!
Αρχίζω την περιήγησή μου από το βόρειο τμήμα της πόλης. Στην αγγλικανική εκκλησία St. Mary, το αξιοθέατο δρύινο γλυπτό του βήματος (1489) είναι γεμάτο σκόνη και ολόκληρος ο ναός χρειάζεται γρήγορα αναπαλαίωση. Οι υπεύθυνοι ζητούν από το ποίμνιο (και μη) μία λίρα (και) γι’ αυτόν τον σκοπό, επισημαίνοντας στην είσοδο πως ούτε το κράτος ούτε η Ε.Ε. συνεισφέρουν. Η παιδική χορωδία αποζημιώνει με τους άσπιλους ήχους της.
Σε μια αίθουσα του παραδιπλανού King John’s Castle (13ου αι., στις μέρες της βασιλείας του οποίου υπογράφηκε η magna carta) κάποιος έχει αναλάβει τον ρόλο του νομισματοκόπου της εποχής, ενώ οι πυργίσκοι χαρίζουν μια καταπληκτική θέα του ποταμού. The Broad Majestic Shannon, όπως τραγουδάνε οι Pogues, σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια.
Καθώς ψάχνω να προσανατολιστώ, μια γυναίκα σταματάει και προσφέρεται να με βοηθήσει από μόνη της. Χθες βράδυ, καθώς επέστρεφα στο δωμάτιό μου, δυο μεσήλικες με καλησπέρισαν καθώς με προσπερνούσαν! Αυτές είναι οι πρώτες δύο διαπιστώσεις της φιλικότητας των Ιρλανδών για την οποία μιλάνε όλοι. Ασφαλώς και δεν είναι γενικό το φαινόμενο.
Περίπου 15 χιλιόμετρα νοτιότερα βρίσκεται το παινεμένο από τους τουριστικούς οδηγούς ως «ομορφότερο χωριό της Ιρλανδίας», το Adare. Αριστερά, έτσι όπως πλησιάζω, κυριαρχεί για κάμποσα μέτρα η περίφραξη του Adare Manor, μιας νεογοτθικής έπαυλης (1832) που εδώ και μερικά χρόνια λειτουργεί ως ξενοδοχείο με τιμές που ξεκινούν από τις 112 και φτάνουν τις 168 λίρες το άτομο. Οι κοινοί θνητοί μπορούν να απολαύσουν ένα τσάι στους ισόγειους χώρους του μπαρ με θέα τους περιποιημένους κήπους και την αχανή έκταση για γκολφ, το λαϊκό σπορ της χώρας. Χαρακτηριστικό των σπιτιών του χωριού είναι οι αχυροσκεπές.
Ένα από τα πιο αξιομνημόνευτα γεύματα του ταξιδιού είναι αυτά που απολαμβάνω στο ινδικό Mogul Emperor του Limerick, ίσως το καλύτερο του είδους που έχω φάει. Για άλλη μια φορά διαπιστώνω πόσο διαφέρουν οι εθνικές κουζίνες από χώρα σε χώρα. Τα κινέζικα του Βερολίνου, δεν έχουν καμιά σχέση με αυτά του Λονδίνου, που με τη σειρά τους απέχουν από της Νέας Υόρκης κι αυτά από του Λος Άντζελες. Και φαντάζομαι πως στην Κίνα (και σε κάθε περιοχή της ξεχωριστά) είναι ακόμη πιο διαφορετικά.
Ο καθένας μπορεί να έχει τη δική του άποψη για τις δυο γυναίκες που κηδεύτηκαν πρόσφατα, τη Lady Diana και την Αδερφή Τερέζα. Από όλα όσα ακούστηκαν και γράφτηκαν μου έλειψε το προφανές κοινό χαρακτηριστικό τους: και οι δύο ήταν πασίγνωστες μόνο με το μικρό τους όνομα. Καμία δεν αναφέρθηκε με το επώνυμό της.
Νοτιοδυτικά του Limerick, στο Askeaton, βρίσκονται τα ερείπια ενός μοναστηριού του τάγματος του Αγίου Φραγκίσκου (15ου αι.). Επόμενη στάση το Tralee, όνομα οικείο καθώς αναφέρεται στον τίτλο ενός από τα πιο διαδεδομένα ιρλανδέζικα τραγούδια, το Rose of Tralee:
The pale moon was rising
above the green mountain
the sun was declining
beneath the blue sea
when I stayed with my love
to the clear crystal fountain
that stands in the beautiful
Yale of Tralee...
Τσάι και scone (είδος μικρού κέικ) σ’ ένα καφέ που σφύζει από μαθητές με διαφορετικές σχολικές στολές.
Η διαδρομή μέχρι τη χερσόνησο Dingle είναι πανέμορφη, αλλά αυτό ισχύει για κάθε σχεδόν κομμάτι της χώρας όπου κυριαρχούν καταπράσινες εκτάσεις, κατοικημένες από ευτυχισμένες αγελάδες και πρόβατα. Αν φανταστεί κανείς το νότιο τμήμα της σαν μια Χαλκιδική με τέσσερα πόδια στραμμένα προς τη Δύση, τούτο εδώ είναι το βορειότερο. Στα δροσερά λιβάδια του έχουν γυριστεί ταινίες όπως το Ryan’s Daughter (του David Lean, 1970), Un Taxi Mauve (του Yves Boisset, 1977) και The Field (του Jim Sheridan, 1990). Οι περισσότεροι κάτοικοι μιλούν ακόμη την παλιά, ιρλανδέζικη (γαελική) γλώσσα. Η τοποθεσία Slea Head είναι το δυτικότερο σημείο της Ευρώπης με θέα προς τον Ατλαντικό Ωκεανό. Τα σύννεφα στο εσωτερικό της χερσονήσου αιωρούνται τόσο χαμηλά που καλύπτουν τα μισά από τα όχι ιδιαίτερα ψηλά βουνά. Το Gallarus (= ξένο σπίτι) Oratory, είναι ένας πρωτοχριστιανικός ναός ηλικίας 1300 χρόνων, χτισμένος σε σχήμα αντιστραμμένης βάρκας (μήκους 8 μ., ύψους 5 μ. και πλάτους 5 μ.), με πέτρες από ψαμμίτη που συγκρατούνται από μόνες τους, δίχως κάποιο στερεωτικό υλικό, και που, ωστόσο, διατηρούν το εσωτερικό του στεγνό επί τόσους αιώνες. Στη μαρίνα της δυτικότερης κωμόπολης της Ευρώπης, το Dingle, κάνω μια στάση για Irish coffee.
Σκοπεύω να φτάσω στο Killarney. Η πρώτη συλλαβή «Kil» πολλών τοπωνυμίων προέρχεται από το ιρλανδέζικο «cill» που σημαίνει εκκλησία. Η χώρα είναι ιδιαίτερα καθολική με αμέτρητους ναούς παλιούς και νεότερους, καθώς επίσης και πολλά αντίγραφα του σπηλαίου της Λούρδης, με μαντόνες - αγάλματα με φωτοστέφανο από λαμπιόνια (!) στα προαύλιά τους ή απλά σε στροφές δρόμων, κάτω από δέντρα.
Η πόλη έχει γύρω στους 8.000 κατοίκους, και στην κεντρική οδό High St. μετράω πάνω από τριάντα εστιατόρια (!), το ένα δίπλα στ’ άλλο, συχνά δίχως να μεσολαβεί κάποιο εμπορικό κατάστημα. Το φτηνότερο πιάτο κοστίζει 8,50 λίρες και όλα είναι γεμάτα! Μου άνοιξε η όρεξη για Irish stew στο Sheila’s.
Το επίνειο του Killarney είναι η Fossa. Εδώ και δέκα χρόνια έχει κτιστεί μια καινούρια εκκλησία (τι άλλο;) σε σχήμα αντίσκηνου, ιδιαίτερα δημοφιλής για γάμους καθώς μπροστά από τα ζευγάρια απλώνονται ρομαντικοί, σμαραγδένιοι αγροί και που πλαισιώνονται από τα βουνά Macgillycuddy’s Reeks, τα ψηλότερα της χώρας.
Νωρίς το πρωί ξεκινάω για το Ring of Kerry, μια κυκλική διαδρομή συνολικής απόστασης 158 χλμ., που κατατάσσεται στις ομορφότερες της ηπείρου. Το κλίμα επηρεάζεται από το Gulf Stream (ρεύμα του Κόλπου του Μεξικού) και η βλάστηση είναι υποτροπική, με θεόρατους φοίνικες και γιούκες! Από το άκρο της, το Portmagee ξεκινάει μια γέφυρα που ενώνει τη χερσόνησο με το νησί Valentia. Η θέα προς τη θάλασσα θυμίζει ανάλογες της Σαντορίνης καθώς το μπλε χρώμα της έχει να κάνει περισσότερο με τη Μεσόγειο παρά με τον Ατλαντικό. Το Staigue Fort είναι ένα κυκλικό, πέτρινο φρούριο με περίμετρο 27 μ. και ύψος τειχών 5 μ, που υπολογίζεται πως χτίστηκε πριν από 2000 χρόνια. Σκάλες που ανήκουν στο σώμα των τειχών οδηγούν στις επάλξεις.
Το χωριό Sneem, που κέρδισε τον τίτλο του πιο περιποιημένου την προηγούμενη χρονιά, μοιάζει να ξεπήδησε από εικονογράφηση παραμυθιού. Ποταμάκια με γάργαρα νερά όπου ψαρεύουν πέστροφες, πανύψηλα δέντρα και από κάτω πέτρινες και ξύλινες κατασκευές για πικ νικ, πολύχρωμες προσόψεις σε κάθε είσοδο σπιτιού και μαγαζιού δίνουν την εντύπωση πως ζωντάνεψαν για χάρη των επισκεπτών. Εδώ κοντά έγραψε ο George Bernard Shaw μέρη από την Αγία Ιωάννα (1923).
Πίσω στο Killarney για φαγητό κι εν συνεχεία στο pub που παίζει ένα τρίο και τραγουδάει όλος ο κόσμος! Στην Ιρλανδία η λέξη «παραδοσιακό» δεν ηχεί επιτηδευμένη, ούτε μοιάζει να βγήκε πρόσφατα από το σεντούκι με έντονη τη μυρωδιά της ναφθαλίνης. Στον τομέα της μουσικής ειδικά, είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη όπου υπάρχει συνέχεια. Αυτά που άκουγαν οι προπαππούδες των σημερινών νέων εξακολουθούν να ακούγονται και σήμερα και όλοι ξέρουν απ’ έξω τα τραγούδια. Στα pubs συγκεντρώνεται όλη η οικογένεια, είναι το δεύτερο σαλόνι τους - με την έννοια του καθιστικού, γιατί ξέρω και κόσμο που το έχει κλειδωμένο 364 μέρες το χρόνο. Μέχρι τις οχτώ το βράδυ επιτρέπεται η παραμονή και στα μικρά παιδιά.
Είναι μια ηλιόλουστη μέρα και βρίσκω ευκαιρία να επισκεφτώ τα νεκροταφεία με τους ψηλούς σταυρούς πάνω από τους τάφους, στα πάτρια εδάφη του W.B. Yeats και του Oscar Wilde. Περιδιαβαίνω την απέραντη έκταση του Muckross Friary, ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα μοναστήρια του φραντζισκανικού τάγματος (15ου αι.) και του Muckross House and Gardens. Την έπαυλη επισκέφτηκε η βασίλισσα Βικτόρια ενώ, σύμφωνα με τον οδηγό που έχω, εδώ έμεινε και ο Rudolph Erich Raspe, δημιουργός του αρχιψεύτη βαρόνου Münchhausen. Στους κήπους ευδοκιμούν ροδόδεντρα. Σε ένα ξεχωριστά κτήριο λειτουργούν εργαστήρια κεραμικής, αγγειοπλαστικής, σελοποιείας και υφαντικής, καθώς επίσης και μουσείο φυσικής ιστορίας.
Η απόσταση ανάμεσα στο Killarney και το Cork που είναι ο επόμενός μου σταθμός, δεν ξεπερνάει τα 90 χλμ. Έτσι αποφασίζω να πάρω τους πιο γραφικούς δρόμους και να δω το Glenngariff με τους γεμάτους φούξιες, έλατα, πρίνα και βατομουριές κήπους, και το Bantry. Εδώ ξεχωρίζει το Bantry House, χτισμένο ψηλά, πάνω στον λόφο το 1771 για τον πρώτο δούκα της πόλης. Εκτός από τα γαλλικά έπιπλα και τα γκομπλέν, αξίζει η μοναδική θέα από τους ιταλικούς κήπους στον ομώνυμο κόλπο. Το Kinsale είναι γεμάτο τουρίστες που έρχονται απ’ όλο τον κόσμο για να παίξουν γκολφ. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ιστορία του: από το 1602 μέχρι και τα τέλη του 18ου αι. ήταν μια αγγλική πόλη που απαγορευόταν να κατοικηθεί από Ιρλανδούς, εξαιτίας μιας εξέγερσης του ντόπιου πληθυσμού με τη βοήθεια της ισπανικής αρμάδας. Αποτέλεσμα της ήττας τους ήταν η μετακίνηση πολλών δουκών προς στην Κεντρική Ευρώπη. Από εδώ κατάγεται ο ιδρυτής της Πεννσυλβανίας William Penn. Το πιο όμορφο μέρος, ωστόσο, είναι το Glandore που παραδόξως δεν αναφέρουν οι οδηγοί. Απολαμβάνω έναν ιρλανδέζικο καφέ σ’ ένα pub με θέα που μ’ αφήνει άφωνο. Δεν υπάρχουν λέξεις για να περιγράψουν αυτόν τον συνδυασμό βουνού - θάλασσας - βράχων - λιμανιού - κήπων. Μου θυμίζει κάποιον που βλέποντας ένα ηλιοβασίλεμα στη Santa Fe, αναφώνησε: «Ο θεός ξεπέρασε τον εαυτό του». Η ατμόσφαιρα γίνεται γραφικότερη όταν εισέρχεται μια ηλικιωμένη και κάθεται στο διπλανό τραπέζι διηγούμενη τη ζωή της σε μια άγνωστη παρέα. «Κατεβαίνω από ακόμη πιο ψηλά, μια - δυο φορές το μήνα, για να εισπράξω τη σύνταξή μου και να ψωνίσω...» Αθάνατοι story tellers.
Το Cork είναι η τρίτη σε πληθυσμό πόλη του νησιού (μετά του Δουβλίνο και το Μπέλφαστ), και σημαντική πανεπιστημιούπολη. Διασχίζεται από τον ποταμό Lee, ο οποίος μάλιστα διακλαδώνεται σ’ ένα σημείο του κέντρου και πριν ξαναενωθεί σχηματίζει ένα μικρό νησί, με αποτέλεσμα να είναι γεμάτο γέφυρες. Στα αξιοθέατα συγκαταλέγονται κυρίως εκκλησίες όπως η Saint Mary’s και η αγγλικανική St. Finbarr’s (1776), αφιερωμένη στον μοναχό του 7ου αι., ιδρυτή της πόλης. Έχει μια καλοκαιρινή λιακάδα και όπως όλες οι πόλεις του κόσμου έτσι κι αυτή γίνεται ομορφότερη με λίγη ζέστη. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η σκεπαστή βικτοριανή αγορά της Princess Street, με κρεοπωλεία και μανάβικα, ενώ στην Paul St. έχει αναγερθεί πρόσφατα ένα υπερσύγχρονο εμπορικό κέντρο (shopping mall) αμερικάνικων προδιαγραφών. Μέχρι στιγμής έβλεπα τα στενά σοκάκια ανάμεσα στα σπίτια που υπάρχουν στις πόλεις των ΗΠΑ και σκεφτόμουν πως οι Ιρλανδοί μετανάστες μετέφεραν στη νέα τους πατρίδα κάτι από την πολεοδομία της παλιάς. Τώρα παρατηρώ το αντίστροφο. Όπως εξάγονται οι πρόεδροι των ΗΠΑ, που κατάγονται από Ιρλανδούς προγόνους (ή μήπως η δευτερεύουσα πρόταση είναι περιττή;) και επισκέπτονται με καμάρι (και υποχρέωση) την Ιρλανδία... Κάνω διάλειμμα για τσάι σ’ ένα άνετο καφέ που μοιάζει με την κουζίνα στη «Γιορτή της Μπαμπέτ». Ξύλινα τραπέζια - πάγκοι, υπέροχα λευκά σερβίτσια από πορσελάνη σε λιτές φόρμες με γάλα, αλατοπίπερο και δύο είδη ζάχαρης... Οι τοίχοι ενός pub δίπλα στο Dan Lowery’s στην MacCurtain Street, είναι καλυμμένοι από φωτογραφίες του Rory Gallagher (1949 - 1995), που μεγάλωσε εδώ. Οι κάτοικοι του Cork, περισσότερο από άλλα μέρη της χώρας, προφέρουν το «th» ως «τ».
Ο ήλιος καλύφτηκε από απειλητικά σύννεφα και βγήκε τσουχτερό κρύο. Καθώς το πρόσωπό μου έχει καλυφτεί από υγρασία χωρίς να βρέχει, νιώθω να περπατώ σε υγρή σάουνα. Βρίσκομαι και πάλι μέσα σ’ ένα σύννεφο!
Το Σαββατοκύριακο είναι αδύνατο να βρω δωμάτιο στο Kilkenny, για πολλούς την πιο αξιοθέατη πόλη της χώρας, κι έτσι αναγκάζομαι να διανυκτερεύσω 35 χλμ. ανατολικότερα, στο Carlow. Το Barrowville Townhouse είναι το καλύτερο από όλα όσα έχω μείνει μέχρι στιγμής. Ευρύχωρο δωμάτιο διακοσμημένο με αντίκες, όμορφο λουτρό (αν και εδώ παντού - όπως και στην Αγγλία - υπάρχουν οι δυο ξεχωριστές βρύσες που απεχθάνομαι), πλούσιο πρωινό με σολομό και φρούτα σε μια ιδιαίτερα προσεγμένη και καλόγουστη τραπεζαρία. Ωστόσο, το ζευγάρι των ιδιοκτητών δεν είναι καθόλου φιλικό, παρόλο που το σπίτι τους είναι καταχωρημένο στα Friendly Homes of Ireland. Στην ίδια πόλη θα δειπνήσω στο Beams, το καλύτερο εστιατόριο όλου του ταξιδιού, ενώ θα δω μια κηδεία που μου θυμίζει ελληνικά έθιμα. Παρακολουθώντας το μεγάλο πλήθος πίσω από τη νεκροφόρα, δίνω τη δική μου ερμηνεία: ότι πέθανε κάποιο σημαντικό πρόσωπο, ο δήμαρχος ίσως. Αργότερα όλοι καταλήγουν στο pub κι εγώ μαθαίνω - από κάποιον που μου πιάνει κουβέντα καθώς πλένω τα χέρια μου στις τουαλέτες - πως αυτοκτόνησε ένας εικοσάχρονος. «I just made your day, didn’t I?», μου λέει καθώς απομακρύνομαι.
Μέχρι να φτάσω στο Carlow πέρασα από τα Cahir με το ομώνυμο κάστρο του αφού απέφυγα - ως υπερβολικά τουριστικό - το Blarney με τον λίθο του που σύμφωνα με την παράδοση δίνει το χάρισμα της ευγλωττίας σε όποιον τον φιλήσει, ενώ αν κάποιος σε ρωτήσει «Did you kiss the Blarney stone?», καλύτερα να σταματήσεις να φλυαρείς! Το must της διαδρομής θεωρείται το Cashel με τον περίφημο βράχο του, μια ακρόπολη που από τον 4ο μέχρι και τον 13ο αιώνα ήταν ο θρόνος των βασιλιάδων - επισκόπων της περιοχής. Ο θρύλος θέλει τον προστάτη άγιο της Ιρλανδίας Patrick (που εκτός των άλλων λέγεται πως έδιωξε τα φίδια από το νησί) να εκχριστιανίζει τον βασιλιά Aengus (450) και κατά λάθος να μπήγει το μπαστούνι του στο πόδι του βασιλιά που δεν έβγαλε λέξη. Όταν αργότερα ο Patrick είδε το αίμα που ανάβλυζε και είχε πλημμυρίσει τον τόπο, ρώτησε σοκαρισμένος τι συνέβη. Ο βασιλιάς τού εξήγησε και πρόσθεσε πως δεν είπε τίποτε γιατί το θεώρησε μέρος του μυστηρίου της βάπτισης! Η παρεξήγηση λύθηκε μεν, αλλά το πλήθος που παρακολουθούσε την τελετή απέφυγε για κάμποσα χρόνια ακόμη τον χριστιανισμό που θεωρήθηκε ιδιαίτερα επώδυνος! Τον ίδιο βράχο ανακήρυξε σε επίσημο θρόνο του ο ξακουστός βασιλιάς Brian Boru (977), ενώ το 1152 ξεκίνησε η ανέγερση της Cormack Chapel, της πιο ενδιαφέρουσας εκκλησίας ρωμανικού ρυθμού στην Ιρλανδία, που ο επίσκοπος Cormack McCarthy ανακήρυξε σε έδρα του και αρχιεπισκοπή. Μετά τη μεταρρύθμιση η Ελισάβετ Α΄ τοποθέτησε προτεστάντες αρχιεπισκόπους.
Διανύω πενήντα επιπλέον χιλιόμετρα μέχρι το Tipperary, μόνο και μόνο για το τραγούδι που έλεγαν οι Βρετανοί στρατιώτες που εκπαιδεύονταν στην περιοχή στις αρχές του 20ου αιώνα, και που έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο.
It’s a long way to Tipperary
It’s a long way to go
It’s a long way to Tipperary
To the sweetest girl I know
Goodbye Piccadilly, farewell Leicester Square
It’s a long way to Tipperary
But my heart’s right there…
Κυριακάτικη βόλτα στους δρόμους του Kilkenny, που ίδρυσε ο St. Canice τον 6ο αι. και που ακόμη και σήμερα ο καθεδρικός που φέρει τ’ όνομά του (13ου αι.) θεωρείται από τους ομορφότερους ναούς της χώρας. Στο εσωτερικό του γίνεται κανονικό εμπόριο, πλην όμως «για εκκλησιαστικούς σκοπούς», ενώ στον αυλόγυρό του είναι θαμμένοι αρκετοί διάσημοι. Αναζητώ κάποια ονόματα στις μαύρες μαρμάρινες πλάκες. «On marble stone as black as ink», όπως αναφέρει ένα από τα πιο αγαπημένα μου τραγούδια, το Carrickfergus. Τα μαγαζιά είναι, παραδόξως, ανοιχτά. Το αρχαιότερο σπίτι της πόλης, το Kyteler’s Inn, λειτουργεί ως pub - εστιατόριο, ενώ το ελισαβετιανού ρυθμού Rothe House (1594) ως μουσείο.
Σειρά έχει το Δουβλίνο που δεν απέχει παρά μία ώρα. Επειδή οι μικρές αποστάσεις δεν είναι της ιδιοσυγκρασίας μου, σκοπεύω να δω κι άλλα μέρη. Άλλωστε από τότε που αποφάσισα αυτό το ταξίδι ήθελα να περπατήσω στους «Δρόμους του Arklow» όπως τραγουδάει ο Van Morrison που ακούγεται συχνά πυκνά στο ραδιόφωνο. Και λίγο παραπέρα, στην κοιλάδα Avoca, συναντιούνται τα νερά των ποταμών Avonmore και Avonbeg και γίνεται «The Meeting Of The Waters», όπως έγραψε ο Thomas Moore. Ο Charles Stewart Parnell, ένας από τους διασημότερους Ιρλανδούς πατριώτες γεννήθηκε εδώ. Στο Enniskery, κοντά στο Rathdrum βλέπω το Powercourt House (1731, από τον Γερμανό αρχιτέκτονα Richard Castle ή Cassels) που καταστράφηκε από μια πυρκαγιά το 1974 και επισκευάζεται σταδιακά. Εδώ γυρίστηκε η σκηνή της μάχης του Agincourt στο Henry V του Lawrence Olivier και πολλά πλάνα από το Barry Lyndon του Stanley Kubric.
Ακολουθώντας έναν μικρό δρόμο ούτε που καταλαβαίνω πότε φθάνω στο Δουβλίνο. Ακόμη χειρότερα, δεν ξέρω σε ποια πλευρά βρίσκομαι και δυσκολεύομαι να προσανατολιστώ για να βρω το σπίτι που θα μείνω (δεν μπορώ να τα πω ξενοδοχεία ή πανσιόν αυτά τα ιρλανδέζικα Bed & Breakfast, που οι ιδιοκτήτες τους είναι πολύ περήφανοι για το ότι είναι σπίτια - homes) και που έχω ήδη κλείσει τηλεφωνικώς. Είναι απόγευμα και το μποτιλιάρισμα μου δίνει την ευκαιρία να δω σε ποιον δρόμο βρίσκομαι και να τον ψάξω στο χάρτη. Διαπιστώνω πως, ευτυχώς, το μόνο που χρειάζεται να κάνω είναι να ακολουθήσω υπομονετικά το ρεύμα. Δίπλα από το κατάλυμά μου βλέπω μια πλακέτα αναρτημένη. Εδώ ιδρύθηκε ο IRA! Δεξιά κι αριστερά μπλε, κόκκινες, μαύρες λακαρισμένες πόρτες, πλαισιωμένες από λευκές κολώνες με ιωνικά κιονόκρανα.
Το κέντρο της πρωτεύουσας που έχει πληθυσμό γύρω στο ένα εκατομμύριο, δεν είναι μεγάλο. Διασχίζω τη γέφυρα O’Connell (1792 - 94), πάνω από τον ποταμό Liffey. Το πλάτος της ξεπερνά το μήκος της (42 μ). Κοντά σ’ ένα McDonald’s, μαζεμένοι νεαροί και νεαρές σχηματίζουν ένα ήσυχο «πηγαδάκι». Παρακολουθούν - και ταυτόχρονα λειτουργούν σαν αποτυχημένο παραβάν - ένα φιλικό τους ζευγάρι που κάνει έρωτα!
Ο εκχριστιανισμός των κατοίκων της κοινότητας γύρω από το τέναγος, απ’ όπου προέρχεται το ιρλανδέζικο όνομα της πόλης, Baile Atha Cliath (Η Πόλη Του Οχυρωμένου Τενάγους) τοποθετείται στο 448. Πιθανότατα υπήρχε ήδη στον ίδιο χώρο κάποιο κέλτικο και αργότερα κάποιο δανέζικο φρούριο πριν χτιστεί το Dublin Castle. Γύρω απ’ αυτόν τον αρχικό πυρήνα εξακολουθεί να περιστρέφεται η ζωή της πόλης στην Dame Street. Το καφέ Turks Head Chop House θα μπορούσε κάλλιστα να είναι δημιούργημα του Antoni Gaudi. Ο διακοσμητής έχει αντιγράψει το στυλ του μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια. Νοτιότερα, στον αγγλικανικό καθεδρικό St. Patrick (11ου αι. με πολλές προσθήκες τον 19ο), ο συγγραφέας των Ταξιδιών του Γκάλιβερ, Jonathan Swift (1667 - 1745), είχε χρηματίσει πρωθιερέας επί τριάντα πέντε χρόνια. Μέσα στον ναό υπάρχει η προτομή του με έναν επιτάφιο γραμμένο από τον ίδιο: «Αναπαύεται εκεί όπου η αγανάκτηση δεν μπορεί να φθείρει πλέον την ψυχή του». Βορειότερα βρίσκεται ο καθεδρικός Christ Church.
Το 60% της μπίρας που καταναλώνεται στην Ιρλανδία προέρχεται από τη ζυθοποιία Guinness. Η δυναστεία είναι επίσης υπεύθυνη για το ομώνυμο Βιβλίο των Ρεκόρ ενώ ο Arthur Guinness δώρισε στην πόλη το St. Stephen’s Green (1880) μια πράσινη όαση με λίμνες και κήπους που τα μεσημέρια, καιρού επιτρέποντος, γεμίζει από κόσμο που κάνει διάλειμμα από τις δουλειές του. Όταν βρέχει στριμώχνονται στα γύρω pub. Το διασημότερο της περιοχής είναι το O’Donoghue’s (15 Merrion St.), όπου ανακαλύφτηκαν οι Dubliners. Φυσικά το Δουβλίνο έχει και μνήμες από Boomtown Rats (Bewleys στην Grafton Street), Sinéad O’Connor (Bad Ass Café στην Crown Alley) και βέβαια U2 (Windmill Lane 4).
Το Trinity College ιδρύθηκε το 1591 από τη βασίλισσα Ελισάβετ Α΄ και μέχρι το 1793 δεχόταν μόνο μέλη της προτεσταντικής εκκλησίας, ενώ μόλις το 1873 άρχισε να απονέμει πτυχία και υποτροφίες σε καθολικούς. Οι γυναίκες έπρεπε να περιμένουν μέχρι το 1903. Πολλοί εκπρόσωποι της ιρλανδέζικης διανόησης κάθισαν στα θρανία του: Jonathan Swift, Oscar Wilde, John Millington Synge, Samuel Beckett... Στα πολυτιμότερα αντικείμενα της βιβλιοθήκης του ανήκει το Book of Kells (8ου αι.), ένα από τα ομορφότερα και σημαντικότερα χειρόγραφα της πρωτοχριστιανικής εποχής της χώρας που περιέχει τα τέσσερα Ευαγγέλια με 340 μοναδικά ζωγραφισμένες σελίδες, από τις οποίες εκτίθεται μια διαφορετική στο κοινό καθημερινά. Η αρχή κάθε κεφαλαίου διακοσμείται με το ιδεόγραμμα κάθε Ευαγγελιστή. Εξίσου όμορφα αλλά όχι τόσο γνωστά είναι και τα ανάλογα Book of Durrow (7ου αι.), Book of Dimma (8ου αι.) και Book of Armagh (9ου αι.). Στη μακρόστενη αίθουσα (long room) της βιβλιοθήκης φυλάσσεται μια ιρλανδέζικη άρπα, από τις αρχαιότερες του είδους.
Απέναντι στεγάζεται η Τράπεζα της Ιρλανδίας, σ’ ένα κτήριο που σχεδιάστηκε από τον Sir Edward Lovett (1729), για να λειτουργήσει ως Κοινοβούλιο. Μετά την Act of Union που προέβλεπε κοινή Βουλή Αγγλίας - Ιρλανδίας με έδρα το Λονδίνο, πουλήθηκε στην τράπεζα (1802). Η καθολική St. Mary’s Pro-Cathedral (1816 - 1825), έχει για πρόσοψη ένα αντίγραφο του Θησείου.
Το Abbey Theatre παίζει το Importance Of Being Earnest του Oscar Wilde, που θεωρώ υποχρέωσή μου να το δω στον χώρο που, παρόλο που ανακαινίστηκε (1966), έχει γράψει τη δική του ιστορία παγκοσμίως.
Είμαι τυχερός γιατί ο καιρός βοηθάει να εξερευνήσω την πόλη με τα πόδια. Έτσι περνάω από τα σπίτια που έμεναν οι Daniel O’Connell, William Butler Yeats και το πατρικό σπίτι του Oscar Wilde στη Merrion Square. Βλέπω ακόμη τα δυο αριστουργηματικά κτήρια του Άγγλου αρχιτέκτονα ουγενοτικής καταγωγής James Gandon (1743 - 1823), Custom House (Τελωνείο) και Four Courts (το ανώτατο δικαστήριο της χώρας), και τα δυο στη βόρεια όχθη του Liffey.
Οι μέρες πλησιάζουν στο τέλος τους κι εγώ πρέπει να πλησιάζω στο αεροδρόμιο. Διασχίζοντας τη χώρα από την Ανατολή προς τη Δύση, ακριβώς στη μέση βρίσκεται το Athlone, που λόγω της θέσης του ονομάζεται και «η καρδιά της Ιρλανδίας». Εδώ γεννήθηκε μια από τις σπουδαιότερες φωνές του αιώνα, ο τενόρος John McCormack (1884 - 1945) και απογοητεύομαι που το σπίτι του έγινε κινέζικο εστιατόριο.
Το Galway, στις όχθες του ποταμού Corrib που εκβάλλει στον κόλπο του Galway, είναι πολύ ζωντανό αλλά βροχερό και κρύο. Στο πανεπιστήμιό του τα μαθήματα γίνονται κατά κύριο λόγο στα ιρλανδέζικα. Η γλώσσα - παράλληλα με πολλές άλλες που είχαν παραγκωνιστεί σε διάφορα σημεία την Ευρώπης όπως τα βασκικά και τα καταλονικά - έχει γίνει στο μεταξύ υποχρεωτική σε πολλά σχολεία της μέσης εκπαίδευσης. Εκτός από φοιτητές, όμως, το Galway έχει πολλούς ψαράδες και κάθε Σεπτέμβριο τελείται μια ειδική λειτουργία αγιασμού της θάλασσας με την περιφορά ενός αγάλματος της Παναγίας πάνω από τα κύματα. Στην εκκλησία του Αγ. Νικολάου η παράδοση θέλει τον Κολόμβο να προσευχήθηκε για τελευταία φορά πριν αναχωρήσει για το ταξίδι της ανακάλυψης της Αμερικής. Η πόλη είχε αναπτυχθεί σημαντικά κατά τον 14ο και 15ο αιώνα, κάνοντας εμπόριο με τους Πορτογάλους και τους Ισπανούς που άφησαν τις επιρροές τους στην αρχιτεκτονική. Όλοι οι κέλτικοι μύθοι και θρύλοι βρήκαν ασφαλώς γόνιμο έδαφος στην ονειροπόλα ψυχή των Ιρλανδών, που εξακολουθούν να είναι γεμάτοι προκαταλήψεις. Το κάστρο του Lynch (16ου αι., σήμερα τράπεζα), ήταν η έδρα της οικογένειας που έδωσε τ’ όνομά της στο λιντσάρισμα, όταν ο δήμαρχος και ανώτατος δικαστής James Lynch κρέμασε ο ίδιος τον γιο του Walter που έκρινε ένοχο για τη δολοφονία ενός Ισπανού, αφού κανένας δεν ήθελε να αναλάβει την εκτέλεσή του.
Κατηφορίζοντας περνάω από τα Cliffs of Moher, απόκρημνα κάθετα βράχια ύψους μέχρι και 200 μ. που δέρνονται επί αιώνες από τα κύματα της θάλασσας. Σε μέρες δίχως πούσι έχεις θέα μέχρι τα νησιά Aran, εκεί που ο Robert Flaherty γύρισε το ντοκιμαντέρ Man Of Aran (1934) που καταγράφει την πρωτόγονη ζωή των ψαράδων του.
Άλλο ένα μαγευτικό χωριό είναι το Ennis που θα με φιλοξενήσει το τελευταίο βράδυ, αφού απέχει μόλις 25 χιλιόμετρα από το αεροδρόμιο Shannon. Η πτήση μου είναι μεσημεριανή κι έτσι, αφού κάνω βόλτα στα στενά σοκάκια του με τα όμορφα σπίτια, μπορώ να απολαύσω τις τελευταίες Guinness δίχως ενοχές.



Υ.Γ. «From Bantry Bay up to Derry Quay and from Galway to Dublin Town...» Από τα τέσσερα τοπωνύμια που ορίζουν την Ιρλανδία (Νότος - Βορράς - Δύση - Ανατολή) στο τραγούδι Star Of The County Down, αφήνω τον Βορρά για την επόμενη φορά (η ρίμα ακούσια).

1997/2006