Γερμανόφωνα Τραγούδια Χωρίς Διαβατήριο - #35

35. Mack the Knife, 1928, (Kurt Weill, Bertolt Brecht, Marc Blitzstein)

            Η πρεμιέρα της Dreigroschenoper, που αποδόθηκε στα ελληνικά ως «Η Όπερα της Πεντάρας», πρωτοπαρουσιάστηκε στις 31 Αυγούστου 1928, στο Theater am Schiffbauerdamm του Βερολίνου, που σήμερα είναι παγκοσμίως γνωστό ως Berliner Ensemble.  Η Dreigroschenoper βασίστηκε στο παλαιότερο έργο The Beggar’s Opera (1728) του John Gay, προσαρμοσμένο από τον Μπρεχτ με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελεί μια μαρξιστική κριτική στο καπιταλιστικό σύστημα.  Το 1931 ο G.W. Pabst γύρισε δύο εκδοχές του έργου για τον κινηματογράφο, στα γερμανικά με την Lotte Lenya και στα γαλλικά, με τίτλους Die 3 Groschen-Oper και L’opéra de quat’sous, αντίστοιχα.

            Το τραγούδι με τον αρχικό τίτλο Die Moritat von Mackie Messer ενσωματώθηκε την τελευταία στιγμή στην πρεμιέρα τραγουδισμένο από τον Kurt Gerron, ύστερα από την επιμονή του Harald Paulsen, που είχε αναλάβει τον ρόλο του Μακήθ, για μια πιο ουσιαστική εισαγωγή του χαρακτήρα του.

            Στην πρώτη παράσταση του έργου στις ΗΠΑ, το 1933, σε στίχους των Gifford Cochran και Jerrold Krimsky πέρασε απαρατήρητο.  Είκοσι ένα χρόνια αργότερα, το 1954, όταν μεταφράστηκε στα αγγλικά από τον Marc Blitzstein, γνώρισε μεγάλη επιτυχία ως The Ballad of Mack the Knife, τραγουδισμένο από τον Louis Armstrong (#20, στις ΗΠΑ, 1956 - στη Βρετανία, #6 το 1956 και #24 το 1959), 

τον Bobby Darin με ελαφρώς διαφοροποιημένους στίχους (#1 σε ΗΠΑ και Βρετανία, 1959, βραβείο Grammy) 

και τη χήρα του συνθέτη, Lotte Lenya, πρωταγωνίστρια τόσο της παράστασης του 1928 στο Βερολίνο, όσο και του 1954 στη Νέα Υόρκη, που βρισκόταν στο στούντιο κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης του Louis Armstrong, ο οποίος αυθόρμητα συμπεριέλαβε το όνομά της στην εκτέλεσή του.   

Από τις πλέον διάσημες εκτελέσεις είναι η ηχογράφηση της Ella Fitzgerald σε συναυλία στο Βερολίνο (Ella in Berlin, 1960) κατά τη διάρκεια της οποίας ξέχασε τους στίχους και αυτοσχεδίασε τόσο πετυχημένα που τιμήθηκε με το βραβείο Grammy.

        

      Ακολούθησε η μετάφραση των Ralph Manheim και John Willett (1976), που ανέβηκε αρχικά στο Broadway και εν συνεχεία καταγράφηκε στην ταινία Mackie με πρωταγωνιστή τον Raúl Julia.  Αυτήν την εκδοχή τραγούδησαν αργότερα ο Sting (1985), 

ο Nick Cave (1995) και ο Lyle Lovett (1994).  Ακολούθησε η πιο «σκοτεινή» απόδοση των στίχων από τους Robert David MacDonald και Jeremy Sams για μια παράσταση που ανέβηκε στο Λονδίνο το 1994.

           Η μελωδία χρησιμοποιήθηκε το 1934 από τον Billy Rose στο night club του κλαμπ με στίχους που έγραψε ο ίδιος και που παρότρυναν τους θαμώνες να ρίχνουν χρήματα στο πηγάδι ευχών, όπου υπήρχε μια γυμνή γυναίκα.  Ορχηστρικές εκτελέσεις του κομματιού που γνώρισαν επιτυχία είναι αυτές των Dick Hyman Trio  

και Billy Vaughn το 1956, 

ενώ την ίδια χρονιά ο Johnny Rollins συμπεριέλαβε τη σύνθεση στο άλμπουμ του Saxophone Colossus με τον τίτλο Moritat.

            Ο Γερμανοεβραίος συνθέτης Kurt Weill (1900 – 1950) γεννήθηκε στο Dessau και σπούδασε στο Βερολίνο, όπου αργότερα δίδαξε έχοντας και ως μαθητή του τον Νίκο Σκαλκώτα.  Είναι γνωστός κυρίως από τη συνεργασία του με τον Bertolt Brecht, η οποία τέλειωσε άδοξα το 1930 όταν διαφώνησαν για την πολιτική κατεύθυνση του έργου τους.  Παρόλο που ο Βάιλ ήταν ένθερμος σοσιαλιστής αρνήθηκε να μελοποιήσει «το μανιφέστο του κομουνιστικού κόμματος», σύμφωνα με δηλώσεις της συζύγου του, όταν διαπίστωσε ότι ο Μπρεχτ ήθελε να δώσει μια ακόμη πιο αριστερή κατεύθυνση στο έργο του.  Μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, έφυγε από τη Γερμανία και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ, όπου συνεργάστηκε μεταξύ άλλων με τον Langston Hughes, τον Maxwell Anderson και τον Ira Gershwin.

Βρετανία

9/56 Dick Hyman Trio

12/56 Billy Vaughn & His Orchestra

8/56 και 24/59 Louis Armstrong

1/59 Bobby Darin

19/60 Ella Fitzgerald

55/84 King Kurt

ΗΠΑ

8/56 Dick Hyman Trio

11/56 Richard Hayman & Jan August

17/56 Lawrence Welk

20/56 Louis Armstrong

37/56 Billy Vaughn & His Orchestra

49/56 Les Paul

1/59 Bobby Darin

27/60 Ella Fitzgerald