Λογοτεχνία μετά Μουσικής

Γράφει από το Βερολίνο ο Βασίλης Κοντόπουλος

«Η συγγραφή βιβλίων είναι ένα μοναχικό επάγγελμα. Ακόμη κι αν ένας συγγραφέας έχει κανονική κοινωνική ζωή, όταν πρόκειται για την πραγματική δουλειά του είναι μόνος του μπροστά στη γραφομηχανή ή τον υπολογιστή του. Κανένας άλλος δεν μπορεί να μπει ανάμεσά τους», ήταν η άποψη του Isaac Asimov.


Ο Stephen King ισχυρίζεται πως «η συγγραφή, κυρίως η συγγραφή μεγάλων μυθιστορημάτων, είναι μια δύσκολη και μοναχική εργασία. Είναι σαν να διασχίζεις τον Ατλαντικό Ωκεανό μέσα σε μια μπανιέρα». Ασφαλώς είναι πολλοί οι λογοτέχνες που έχουν εκφραστεί ανάλογα, αλλά κι όσοι δεν το έχουν κάνει, μάλλον συμφωνούν με παρόμοιες ρήσεις. Πολλοί είναι επίσης κι εκείνοι που έχουν εκφράσει κατά καιρούς την αγάπη τους για τη μουσική, που συχνά τη χρησιμοποιούν και ως πηγή έμπνευσης στα διαλείμματά τους.



Ενας από αυτούς είναι και ο σύγχρονος, πετυχημένος συγγραφέας Nick Hornby, που αποφάσισε να συνεργαστεί με τον μουσικό Ben Folds γράφοντας τους στίχους για το άλμπουμ «Lonely Avenue». Το ενδιαφέρον του Nick Hornby για τη μουσική είναι πασίγνωστο από τα μυθιστορήματά του «High Fidelity», «About a Boy» («Για ένα αγόρι») (όταν μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο από τον Stephen Frears και τους αδερφούς Chris και Paul Weitz, αντιστοίχως, εντυπωσίασαν και για τη μουσική τους επένδυση), το πρόσφατο «Juliet Naked» («Η Τζούλιετ γυμνή»), και, φυσικά, το βιβλίο του με τα δοκίμια για «31 Τραγούδια» που συνοδεύτηκε και από ένα CD με επιλογές κάποιων από αυτά. Σ' αυτό το βιβλίο υπήρχε και η αναφορά στο τραγούδι «Smoke» του Ben Folds, που τον εκθείαζε ως εξαιρετικό συνθέτη και στιχουργό. Λίγες μέρες μετά την κυκλοφορία του βιβλίου έλαβε ένα e-mail από τον μουσικό που τον ευχαριστούσε και ταυτόχρονα του επισήμαινε πως το συγκεκριμένο τραγούδι του ήταν το μόνο στο οποίο δεν είχε γράψει ο ίδιος τους στίχους, αλλά η σύζυγός του το διάστημα 1987-1992, Anna Goodman. Αυτή ήταν η αρχή της γνωριμίας τους, που έμελλε να καρποφορήσει λίγους μήνες αργότερα, όταν ο Ben Folds ετοίμαζε ένα άλμπουμ με τον ηθοποιό και περιστασιακό τραγουδιστή William Shatner (τον γνωστό Κάπτεν Κερκ των πρώτων κύκλων της σειράς «Σταρ Τρεκ») και ζήτησε από τον Hornby να γράψει τους στίχους για ένα τραγούδι. Ο δεύτερος ανταποκρίθηκε στέλνοντας τους στίχους για το «That's Me Trying», που εντάχθηκε στο «Has Been» (2004) με τη συμμετοχή του συνθέτη και της Aimee Mann στα φωνητικά. Το υπόλοιπο άλμπουμ είχε στίχους του W. Shatner, ενώ περιελάμβανε και μια διασκευή στο «Common People» των Pulp καθώς επίσης και τη σύνθεση «Real» του τραγουδιστή της κάντρι Brad Paisley, ειδικά γραμμένη για τον Shatner.



«Αυτό που έμαθα από τη συνεργασία μου με τον Νικ», λέει ο Ben Folds, «είναι η πειθαρχία. Η δημιουργικότητα είναι η τέχνη τού να μη χάνεις χρόνο. Το να περιμένεις μέχρι να σου έρθει η έμπνευση και ύστερα να γράψεις δυο σειρές σε μια χαρτοπετσέτα, δεν αποφέρει τίποτε. Χρειάζεται στρώσιμο. Είναι όπως όλες οι δουλειές». Ως προς τον Nick Hornby, μάλλον δεν σκοπεύει να ασχοληθεί στο άμεσο μέλλον ξανά με τη στιχουργία. Οπως στο παρελθόν εγκατέλειψε τις κριτικές δίσκων που έγραφε για το περιοδικό «New Yorker», έτσι και τώρα εγκαταλείπει την παράπλευρη αυτή δραστηριότητά του, συμπληρώνοντας μάλιστα πως δεν εκτιμά ιδιαίτερα τους στιχουργούς που δεν παίζουν κανένα όργανο, που δεν είναι οι ίδιοι μουσικοί. «Μου αρέσει πολύ η σχολή του Cole Porter που, όπως έκανε αργότερα και ο Smokey Robinson, βασίζεται στο να πάρεις μια ιδέα και να την ξεζουμίσεις. Πρόκειται για ερωτικά τραγούδια ως επί το πλείστον. Εγώ δεν είμαι σε θέση να γράφω έτσι. Υπάρχει βέβαια και ο Elvis Costello, αλλά μ' αυτόν ποτέ δεν ξέρω ποιο ακριβώς είναι το θέμα του τραγουδιού. Εκείνοι που θαυμάζω απεριόριστα είναι οι Chris Difford και Glenn Tilbrook από το συγκρότημα των Squeeze. Και από τους πιο καινούριους ξεχωρίζω τους Drive-By Truckers, που είναι ακριβείς, συνοπτικοί και σε στιγμές ακόμη και ελεγειακοί».



Μια ακόμη σχέση ενός συγγραφέα με τη μουσική συναντάμε στο έργο του Bret Easton Ellis, ο οποίος επισκέφτηκε πρόσφατα το Βερολίνο για να παρουσιάσει το τελευταίο βιβλίο του «Imperial Bedrooms», τη συνέχεια του «Less Than Zero» («Λιγότερο από μηδέν») που είχε δημοσιευτεί πριν από 25 χρόνια. Και στα δύο αυτά μυθιστορήματά του ο Ellis έχει δώσει τίτλους δανεισμένους από το έργο του Elvis Costello. Στην πρώτη περίπτωση πρόκειται για ένα τραγούδι από το ντεμπούτο του «My Aim Is True» (1977), στο οποίο ο Costello στηλιτεύει τον φασισμό χρησιμοποιώντας ως αφορμή τον αρχηγό της Ενωσης Βρετανών Φασιστών Oswald Mosley. Το βιβλίο του Ellis δεν έχει καμιά σχέση με το θέμα. Ο ήρωάς του είναι ένας φοιτητής που προσπαθεί να πάρει αποφάσεις για τη ζωή του πηγαίνοντας σε πάρτι και παίρνοντας ναρκωτικά. Ακολούθησε η κινηματογραφική του μεταφορά, για την οποία ο συγγραφέας επιμένει πως η μοναδική ομοιότητα με το βιβλίο περιορίζεται στον τίτλο και τα ονόματα των χαρακτήρων του. Αυτός είναι και ο λόγος που κριτικάρει το φιλμ στις πρώτες κιόλας σελίδες του «Imperial Bedrooms», που εκτός από τραγούδι αποτελεί και τον τίτλο ολόκληρου άλμπουμ του Costello (1982), στον ενικό αριθμό ωστόσο, παρ' όλο που ούτε κι αυτή τη φορά υπάρχει άμεση σχέση ανάμεσα στον τίτλο του βιβλίου και σ' αυτόν του άλμπουμ / τραγουδιού. Σε ένα άλλο, επίσης πολύ γνωστό μυθιστόρημά του, το «American Psycho» («Αμερικανική ψύχωση») (1991), ο Ellis βάζει τον ήρωά του να κατέχει το ρεπερτόριο των Genesis και της Whitney Houston. «Το να εκθειάζω δύο άλμπουμ που απεχθάνομαι, όπως το "Invisible Touch" και το "Whitney", ήταν μία από τις πιο οδυνηρές εμπειρίες τις συγγραφικής μου καριέρας. Βάζοντας τον [ήρωα του βιβλίου] Πάτρικ Μπέιτμαν να μιλάει με τα καλύτερα λόγια γι' αυτά, σκέφτηκα πως θα έπρεπε να πληρώνομαι περισσότερο για τη δουλειά μου». Τι ακούει σήμερα, 25 χρόνια αργότερα ο Κλέι, η κεντρική φιγούρα των «Λιγότερο Από Μηδέν» και «Imperial Bedrooms»; «Bat For Lashes, Bruce Springsteen, The National, Randy Newman», λέει ο Ellis και μολονότι ο ίδιος όταν ήταν μικρός έπαιρνε μαθήματα πιάνου επί μία δεκαετία και ο σύντροφός του είναι μουσικός, δεν σκέφτεται να ασχοληθεί με τη μουσική. «Οταν πήγαινα στο κολέγιο έπαιζα μπάσο σε ένα συγκρότημα. Τώρα, όμως, είναι αργά. Ζηλεύω πάντα τη συνεργασία των μελών ενός συγκροτήματος, το χειροκρότημα που εισπράττει κανείς βγαίνοντας στη σκηνή. Είναι κάτι που σου δίνει μεγάλη δύναμη, χώρια που μπορείς να γράψεις ένα τραγούδι μέσα σε πέντε λεπτά, κάτι που φυσικά είναι αδύνατο να συμβεί με ένα μυθιστόρημα. Θα ήθελα, ωστόσο, να συνεργαστώ με τον Duncan Sheik, που έχει αναλάβει να μεταφέρει το «American Psycho» ως μιούζικαλ στο Μπρόντγουεϊ, αλλά δεν δέχτηκε. Ξέρω ότι ασχολείται μ' αυτό το θέμα εδώ και πέντε χρόνια, μα δεν έχω ιδέα πότε θα δοθεί η πρεμιέρα του».



Πέρα από την αγάπη τους για τη μουσική υπάρχει ακόμη ένα σημείο στο οποίο ο Nick Hornby και ο Bret Easton Ellis συμφωνούν και δεν είναι άλλο από την αντιπάθειά τους απέναντι στους κριτικούς.


http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=295308